یکی از مهمترین و کلیدی­ترین محصولات میانی صنعت پالایش نفت خام، برش نفتا (Naphtha) است. این محصول به عنوان خوراک در واحدهای پتروپالایش از جمله کراکر با بخار، تبدیل کاتالیستی و ایزومریزاسیون مورد استفاده قرار می ­گیرد. انواع برش نفتا در فرایندهای پالایشگاهی تولید و عرضه می ­شود.

نفتا شامل هیدروکربن‌های دارای ۵ تا ۱۲ اتم کربن می‌شود که نقطه جوش آنها از ۳۰ تا ۲۰۰ درجه سانتی گراد متغیر است. یعنی اگر نفت خام را از ۳۰ درجه تا ۲۰۰ درجه سانتی گراد حرارت دهیم و بخش جوشیده را جدا کنیم نفتا به دست خواهد آمد. معمولا ۱۵ تا ۳۰ درصد نفت خام در این حرارت به جوش می‌آید در نتیجه همین میزان از نفت خام را می‌توان به طور مستقیم به نفتا تبدیل کرد. اما نفتا در بازار معمولا در دو نوع نفتای سبک (هیدروکربن‌های ۵ و ۶ کربنی) و نفتای سنگین (هیدروکربن‌های ۶ تا ۱۲ کربنی) عرضه می‌شود

همان­طور که اشاره شد، نفتا به عنوان یکی از مهمترین خوراک ­های مورد استفاده در صنعت پتروشیمی است. نفتا در پالایشگاه های نفت خام به طور معمول خوراک واحدهای بنزین سازی (Catalytic Reforming) و ایزمریزاسیون می شود تا با تولید ریفورمیت (Reformate) و ایزومریت (Isomerate) در استخر بنزین ممزوج و به عنوان سوخت عرضه گردد. این نکته را نیز باید اشاره کرد که مجتمع های پتروشیمی در فرایندهای پایه، کراکر با بخار (Steam Cracker) و آروماتیک سازی (Catalytic Reforming) اقدام به تولید الفین­ های سبک (اتیلن،پروپیلن و بوتادین و بوتیلن­ها) و آروماتیک ها (بنزن، تولوئن و زایلن) می نمایند که خوراک این واحدها نیز نفتای سبک و سنگین می باشد.

در حال حاضر ۹ مجتمع پالایشی کشور به صورت بالفعل و دو پالایشگاه در حال احداث از جمله ستاره خلیج فارس و سیراف پتانسیل عرضه نفتا را دارا می باشند. شایان ذکر است بسیاری از واحدهای گاز و گاز مایع (NGL) کشور نیز نفتای سبک و سنگین تولید و عرضه می نمایند.

مرکز مطالعات زنجیره ارزش معتقد است با توجه به دسترسی به منابع هیدروکربوری سبک و با کیفیت همچون مایعات گازی (NGL)، میعانات گازی (Condensate) و نفت خام سبک، کشور عزیزمان ایران توانمندی تولید نفتای با کیفیت و رقابتی را جهت ارائه به صنعت پتروشیمی برخوردار می باشد تا به کمک فرایندهای کراکر با بخار و تولید آروماتیک اقدام به تولید محصولات پایه و توسعه زنجیره ارزش این محصولات نماید. از طرف دیگر این موضوع را نیز باید یادآوری نمود که زمانی می توان انتظار توسعه پایدار و رقابتی را برای مجتمع ها و طرح های پتروشیمی دانست که ارتباط بین صنعت پالایش و پتروشیمی به صورت سیستماتیک تعریف و حفظ شود.