صنعت پتروشیمی ایران

ایجاد صنعت پتروشیمی در کشور به دهه ۱۳۳۰ شمسی برمی گردد. در اواخر این دهه وزارت اقتصاد وقت به منظور گسترش و توسعه صنعت پتروشیمی در کشور بنگاه شیمیایی کشور را تاسیس نمود و شرکت مزبور در سال ۱۳۳۷ طرح احداث کارخانه کود شیمیایی مرودشت فارس (پتروشیمی شیراز) را به اجرا گذاشت. اولین مجتمع پتروشیمی کشور تحت عنوان پتروشیمی شیراز در سال ۱۳۴۳ جهت تولید کود شیمیایی به بهره برداری رسید.

مطمئنا رشد صنعت پتروشیمی در کشور نیازمند برنامه ریزی ها و اقدامات تخصصی در ارتباط با صنعت نفت و گاز می باشد به همین منظور وزارت اقتصاد در سال ۱۳۴۲ پیشنهاد تشکیل شرکت ملی صنایع پتروشیمی را تحت مالکیت دولت و شرکت ملی نفت ارائه نمود و چیزی طول نکشید که شرکت ملی صنایع پتروشیمی جهت تمرکز بر روی ایجاد و توسعه صنعت پتروشیمی کشور تاسیس گردید.

مراحل توسعه این صنعت در داخل کشور را می توان به ۵ مرحله زیر تقسیم بندی نمود:

مرحله پیدایش– این مرحله با تأسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در سال ۱۳۴۲ و همچنین با احداث مجتمع تولید کود شیمیائی شیراز در سال ۱۳۴۳ آغاز گردید.

مرحله گسترش اولیه – با ایجاد مجتمع‌های پتروشیمی رازی، آبادان، کربن اهواز (ایران)، خارک، فارابی، بندرامام و طرح‌های توسعه پتروشیمی شیراز آغاز شد. ( دوره سالهای ۵۶-۱۳۵۲ و ۵۱- ۱۳۴۷ و ۴۶ – ۱۳۴۳)

مرحله رکود: در این مرحله به علت مسائل ناشی از بازتاب های انقلاب اسلامی و اینکه بیشتر واحدهای صنعت پتروشیمی در دوره دفاع مقدس، در مناطق جنگی و در معرض حملات دشمن قرار داشت، تولید به حداقل رسید و عملیات تکمیل احداث پتروشیمی بندرامام نیز متوقف شد. البته تکمیل طرح‌های نیمه تمام از جمله طرح گسترش شیراز ادامه داشت. (۶۷-۱۳۵۷).

مرحله تجدید حیات و بازسازی ( ۷۸- ۱۳۶۸): اجرای برنامه پنجساله اول- زمان بازسازی، راه اندازی مجدد و اجرای طرحهای توسعه بود. در برنامه دوم توسعه نیز اجرای طرح‌های توسعه ای و افزایش تولید شدت گرفت و تولید در سال پایانی برنامه دوم ( ۱۳۷۸ ) به ۱۲ میلیون تن رسید.

مرحله جهش و تثبیت (۸۳-۱۳۷۸): برنامه سوم توسعه پتروشیمی – با عنایت به تلاش دوره‌های مورد اشاره، برنامه پنجساله سوم توسعه پتروشیمی سرآغاز مرحله جدیدی گردید. در این دوره پتروشیمی به سمت استقرار در کلاس جهانی حرکت کرد.

در حال حاضر ۵۱ مجتمع پتروشیمی در کشور در حال تولید محصولات پتروشیمیایی به ظرفیت اسمی ۵۶ میلیون تن در سال  هستند. ۲۱ مجتمع در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر، ۱۳ مجتمع در عسلویه و همچنین ۱۷ مجتمع نیز در سایر مناطق کشور در حال تولید هستند. ۶۷ طرح پتروشیمی نیز در کشور جهت تولید ۶۱ میلیون تن محصول به ارزش سرمایه گذاری ۵۰ میلیارد دلار برنامه ریزی شده است.

شرکت ملی صنایع پتروشیمی بر اساس برنامه های مصوب سالانه خود اقدام به انتشار اسامی مجتمع های تولیدی صنعت پتروشیمی و همچنین معرفی طرح های پتروشیمی در دست اجرا می نماید. در این دو گزارش که در قالب دو کتابچه منشتر می گردد، به تفکیک اسامی و مشخصات مجتمع های تولیدی و طرح های پتروشیمی در دو منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه) و منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی (ماهشهر) و همچنین سایر مناطق کشور اشاره شده است.

مدیریت برنامه ریزی و توسعه (اموربرنامه ریزی تلفیقی) شرکت ملی صنایع پتروشیمی سالانه اقدام به نشر گزارش عملکرد صنعت پتروشیمی می نماید که در این لینک قابل دریافت است.