زایلن ها
زایلن و ایزومرهای مختلف این ترکیب آروماتیکی در رتبه دوم میزان تولید و مصرف آروماتیک ها بعد از بنزن قرار دارند. اورتو، متا و پارا زایلن سه ایزومر مختلف از زایلن هستند که ایزومر پارا زایلن نسبت به دو ایزومر دیگر دارای کاربرد بیشتری است.
روش های مختلفی جهت تولید مخلوط زایلن ها وجود دارد. ۷۰ درصد از حجم تولید مخلوط زایلن ها در دنیا از فرایند ریفورمینگ بدست می آید. فرایند کراکینگ با بخار و همچنین فرایندهای تبدیل تولوئن به مخلوط زایلن ها نیز سایر روش های تولید این ترکیبات محسوب می شوند. به طور معمول مخلوط های زایلن در نسبت های مختلف تولید می شوند که به کمک فرایندهای تقطیر، کریستالیزاسیون و جذب سه ایزومر زایلن از هم تفکیک می شوند.
در سال ۲۰۱۴ چیزی در حدود ۵۰ میلیون تن از مخلوط های زایلن در دنیا تولید و مصرف شده است. منطقه شمال شرق آسیا (چین، ژاپن، کره جنوبی و تایوان) با ۳۰ میلیون تن در سال در رتبه اول تولید و مصرف زایلن ها قرار دارد. منطقه آمریکای شمالی با ۶.۶ و همچنین اتحادیه اروپا نیز با ۳.۱ میلیون تن در سال در رتبه های دوم و چهارم تولید زایلن ها قرار دارند. منطقه خاورمیانه نیز با تولید ۵.۴ میلیون تن در رتبه دوم تولید زایلن ها قرار دارد.
حدود ۸۶ درصد از مخلوط زایلن ها به ترفتالیک اسید، ۹ درصد آن به انیدرید فتالیک و ۲.۶ درصد به دی متیل ترفتالات و نهایتا ۱.۶ درصد از انها نیز به ایزوفتالیک اسید تبدیل می شود.
مجتمع پتروشیمی نوری ۷۵۰ هزار تن در سال، بندر امام با ۱۸۰ هزار تن، بوعلی سینا با ۴۰۰ هزار تن و اصفهان نیز با ۴۴ هزار تن در سال مجموعا ۱۳۷۴ هزار تن در سال ظرفیت اسمی تولید پارازایلن در کشور را شامل می شوند. همچنین سه مجتمع نوری با ۱۰۰ هزار تن، بوعلی سینا با ۳۰ هزار تن و همچنین اصفهان با ۲۲ هزار تن در سال ظرفیت سالانه ۱۵۲ هزار تن اورتوزایلن را در کشور ایجاد کرده اند.
