فرایند آلکیلاسیون

از این فرایند به منظور تولید آلکیلات جهت اختلاط با بنزین و ارتقای عدد اکتان استفاده می شود. در این فرایند ایزوبوتان به همراه الفین­ هایی همانند پروپیلن، بوتن و یا مخلوط آنها در حضور کاتالیست ­های اسیدی همچون اسید سولفوریک و اسید هیدروفلئوریک به آلکیلات تبدیل می شود. اولین واحد آلکیلاسیون در سال ۱۹۳۸ مبتنی بر کاتالیست های اسید سولفوریکی توسط شرکت Shell طراحی و راه اندازی شده است. در سال ۱۹۴۲ نیز شرکت Phillips Petroleum این فرایند را مبتنی بر کاتالیست های اسید هیدروفلئوریکی طراحی و بهره برداری نمود.

به طور معمول الفین های مورد نیاز در این فرایند از واحدهای کاتالیستی بستر سیال (FCC) و بازیابی گازهای تولیدی در این فرایند تامین می شود. ایزوبوتان نیز به طور معمول از بازیابی گازهای پالایشگاهی و یا آیزومریزاسیون کاتالیستی بوتان تولید می شود.

در سال های اخیر از کاتالیست های جامد اسیدی نیز در فرایند آلکیلاسیون جهت تولید اتیل بنزن و کیومن استفاده شده است. با توجه به ظرفیت‌­های بالای واحدهای آلکیلاسیون در مجتمع­های پالایشگاهی هنوز از کاتالیست های جامد اسیدی به دلایل اقتصادی استفاده نشده است.

به دلیل تغییر فرمولاسیون بنزین تولیدی در مجتمع های پالایشگاهی در سال ۱۹۹۴ در ایالت متحده و منع استفاده از ترکیبات MTBE در بنزین، برنامه ریزی های لازم جهت احداث واجدهای جدید آلکیلاسیون در این کشور در دستور کار قرار گرفت. ایالت متحده از بیشترین ظرفیت فرایندهای آلکیلاسیون در دنیا برخوردار است، برآوردها حاکی از ان است که سالانه یک میلیون و ۷۹۳ هزار تن کاتالیست­های آلکیلاسیون در این کشور مصرف می شود.

بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که ایالت متحده به دلیل داشتن چیزی در حدود ۶ میلیون و ۵۳۰ هزار بشکه در روز ظرفیت واحدهای کراکینگ بستر سیال، به نوعی علاوه بر تامین پروپیلن مورد نیاز صنایع پتروشیمی خود امکان تولید آلکیلات جهت استفاده در بنزین را برای خود ایجاد کرده است که نشان از وجود یکپارچه گی صنعت پالایش و پتروشیمی این کشور است.

در کشور عزیزمان ایران تنها در طرح توسعه ی پالایشگاه آبادان فرایند آلکیلاسیون طراحی و احداث شده است. مرکز مطالعات زنجیره ارزش معتقد است به دلیل عدم نگرش ترکیبی در صنعت پالایش و پتروشیمی، هزینه های مضاعفی برای هر یک از این دو بخش تحمیل شده است. در واقع این نگرش سبب شده است که برنامه ریزی های بلند مدت این دو صنعت به طور مجزا صورت پذیرد این در حالی است که در تمام دنیا توسعه این دو بخش از صنعت نفت و گاز با هم صورت می گیرد.