بررسی اولیه وضعیت تحریم صنعت پتروشیمی بر تجارت ایران و چین

چین به عنوان دومین اقتصاد جهان، مشتری همیشگی محصولات پایه (commodity) پتروشیمی ما در کنار نفت خام بوده است. هر بار که تحریم ها علیه ایران افزایش یافت، ایران نگاه ویژه تری به بازار چین پیدا کرد. در همین خصوص شرکت ICIS در گزارشی به تحلیل وضعیت صادرات محصولات متانول و پلی اتیلن پرداخته است که وب سایت مرکز مطالعات زنجیره ارزش در کنار این یادداشت و در یادداشت های دیگر به صورت تحلیلی به بررسی اثرات تحریم بر صادرات پتروشیمی کشور خواهد پرداخت.

پیش از سال ۲۰۱۵ و امضای قرارداد موسوم به برجام، چین حجم انبوهی از متانول و پلی اتیلن را در کنار نفت خام از ایران وارد کرده است که البته تفاوتی که میان نفت خام و این محصولات پایه پتروشیمی وجود دارد؛ ظرفیت مازاد بالقوه برای تولید نفت خام و جایگزینی راحت یک تامین نظیر روسیه به جای تامین کننده دیگر یعنی ایران است.

در سال ۲۰۱۷ حدود ۳۱ میلیون تن واردات نفت خام از طرف چین صورت گرفته است که سهمی حدود ۷.۵ درصدی از واردات نفت خام این کشور را به خود اختصاص داده است و از این حیث به دلیل وجود رقبایی که حاضر به افزایش میزان فروش خود می باشند؛ مسیر دشواری پیش روی چین برای قطع و یا کاهش واردات نفت خام ایران، وجود نخواهد داشت. در کنار وجود صادرکنندگان جایگزین دیگر، در حال حاضر ظرفیت تولید پالایشگاه های چین بیشتر از میزان تقاضای فراورده های نفتی این کشور است و این نیز نقطه قوتی برای چین است که در برابر قطع واردات نفت خام ایران و همچنین نبود فروشنده دیگر، ضربه چندانی به صنعتش وارد نمی گردد. (البته که بخشی از درآمد خود را از دست خواهند داد.)

اما در خصوص محصولات پتروشیمی مسیر به نحو دیگری است. جنگ تجاری آمریکا و چین بر سر تعرفه های اقتصادی، در صورت موفقیت می تواند به نفع ایران تمام گردد. چین تا قبل از جنگ اقتصادی، حدود ۶۰۰ هزار تن پلی اتیلن از سوی ایالات متحده وارد می کرده و قرار بود که تا سال ۲۰۲۰ به رقم ۲ میلیون تن افزایش یابد. اما با وضعیت کنونی، قطعا ایالات متحده این بازار را بدست نخواهد گرفت و نقش کشورهای منطقه نظیر ایران به شکل ویژه ای نمایان خواهد شد. در سال ۲۰۱۷، ایران حدود ۲ میلیون تن پلی اتیلن به چین صادر کرده است که سهم حدود ۱۷ درصدی از واردات کل این کشور را در بر گرفته است و قطعا در کوتاه مدت و میان مدت جایگزینی برای آن نیست. (حداقل تا سال ۲۰۲۲)

در کنار پلی اتیلن، در سال ۲۰۱۷ حدود ۲.۵ میلیون تن متانول به کشور چین صادر شده است و با توجه به قیمت رقابتی خاورمیانه و ظرفیت صادراتی کشور، این محصول نیز از شرایط مشابهی با پلی اتیلن به سر می برد. در جدول زیر، میزان صادرات نفت خام، متانول و پلی اتیلن کشورمان به چین اشاره شده است:

وب سایت مرکز مطالعات زنجیره ارزش معتقد است صرف بالا بودن میزان واردات چین در محصولات پایه پتروشیمی به معنای مصونیت این محصولات پتروشیمی نیست و قطعا مسیر صادراتی سخت تر خواهد شد. در صورتی که محصولات پتروشیمی کشور به صورت FOB فروخته شود؛ با توجه به تحریم های کشتی رانی و حمل نقل، هزینه freight محموله ها که بر عهده خریدار می باشد؛ افزایش خواهد یافت. در کنار این موارد می بایست محموله پتروشیمی ابتدا به کشوری ثالث مانند امارات متحده عربی ارسال و از آنجا به سمت بازار هدف صادر گردد که همین امر نیز قیمت تمام شده را برای خریدار افزایش خواهد داد؛ لذا می بایست هزینه FOB به نحوی در شرایط جدید تعیین گردد که همچنان برای خریدار اشتیاق آور باشد. در کنار تمام این مسائل می بایست به این نکته نیز توجه داشت که دلیل خرید محصول پتروشیمی ایران از سوی چین، حسن نیت این کشور قطعا نیست؛ چرا که اگر چنین بود بر سر خرید نفت خام نیز حساسیت داشتند. در حال حاضر چین نیازمند به واردات پلی اتیلن و متانول ایران است و در صورتی که روند تعرفه های اقتصادی با آمریکا بدتر شود قطعا نیازمندی بیشتری به ایران خواهد داشت. در کنار این موارد می بایست توجه داشت که این کشور برنامه ای مبنی بر احداث واحدهای کراکر و خودکفایی در این حوزه را در دستور کار دارد و تلاش می کند که محصولات پایه مورد نیاز خود را از مسیر داخلی و به دور از تنش با آمریکا و سختی های تجارت با ایران تامین نماید. اما تا سال ۲۰۲۲ همچنان نیازمند به ایران هستند. می بایست دید برنامه ۴ سال آتی ما برای مقابله با آن شرایط چه می باشد؟

 

لینک PDF یادداشت

اشتراک گذاری

لینک کوتاه

نظرات

دیدگاهتان را بنویسید

یادداشت پیشنهادی
گزارش پیشنهادی
مرکز مطالعات زنجیره ارزش

آدرس : تهران، میدان تیموری، بلوار صالحی، برج فنـاوری شریف، طبقه 7، واحد 710، شرکت زنجیره ارزش نفت و گاز مهام

کد پستی: 1459965193

تلفن: 92002710-021

ایمیل: Info@VCMstudy.ir

گروه مدیریت زنجیره ارزش

مرکز مطالعات زنجیره ارزش یکی از مجموعه های وابسته به گروه مدیریت زنجیره ارزش (شرکت دانش بنیان زنجیره ارزش نفت و گاز مهام) می‌باشد. رسالت ما در این گروه بر این است که با ایجاد زیرساخت‌های تولید و مدیریت محتوا، و ارائه خدمات مشاوره مدیریت در مسیر کمک به توسعه یکپارچه، متوازن و پایدار صنعت نفت و گاز کشور گامی هر چند کوچک برداریم.

.Copyright © 2015-2023 VCMstudy.All rights reserved

سلام! خوش آمدید...
شما اشتراک فعال ندارید!